RÚV “allra” landsmanna

Láttu aðra vita

Er ekki löngu komin tími til að taka á þessari ömurlegu vitleysu?

Láttu aðra vita

Mjög mikil fjöldi ungmenna á aldrinum 13- 16 ára sækir félagsmiðstöðvar – Þar fer fram mikið og gott starf. Ungmennin finna sér alls konar verkefni við hæfi eða kíkja bara til að hitta önnur ungmenni í öruggu og uppbyggilegu umhverfi. Sjálfsefling og virkni eru leiðarstef í allri starfseminni. Þátttaka í starfinu er þroskandi og reynslan sem þar fæst gott veganesti (menntun) inn í fullorðinsárin.

Flestar félagmiðstöðvar eru virkar á samfélagsmiðlum. Þar eru unglingarnir en þar eru því miður stundum „aðrir“. Unglingar fá engan frið fyrir áfengisbransanum eins og þetta skjáskot sýnir. Á meðan ekkert er gert í ólöglegum áfengisauglýsingum, ólöglegri áfengissölu og „markaðsátaki“ eins hér má sjá, þá er staðan einfaldlega sú að með algeru fálæti yfirvalda er í raun búið að gefa „skotveiðileyfi“ á æsku landsins.

Er ekki löngu komin tími til að taka á þessari ömurlegu vitleysu?

Ráðherrar hafa athafnaskyldu

Láttu aðra vita

Forvarnarsamtök senda ráðherrum bréf

Reykjavík, 27. mars 2024.


Erindi til dómsmálaráðherra um athafnaskyldu ráðherra.


Erindi þetta er sent til að leita skriflegra svara við því af hverju ráðherra hefur ekki brugðist við þeirri
ólöglegu netsölu áfengis sem fram hefur farið í landinu um langt skeið. Sú netsala sendir áfengi heim
til einstakra neytenda á innan við 30 mínútum úr vöruhúsi sem er innanlands og er því smásala í
samkeppni við ÁTVR og á skjön við lög á málefnasviði ráðherra. Netsalar þessir hafa ekki leyfi til
smásölu áfengis. Neytendur geta einnig sótt vöruna beint í vöruhúsið og fengið hana afhenta þar, en
slíkt er einnig á skjön við lög á málefnasviði ráðherra. Langt skeið hefur liðið án viðbragða ráðherra
við þessari ólöglegu framkvæmd.

Samkvæmt lögum um Stjórnarráð Íslands nr. 115/2011 bera ráðherrar ábyrgð á málefnasviðum
sínum. Ráðherrar bera athafnaskyldu gagnvart því að farið sé að lögum á málefnasviðum sem undir
þá heyra. Þeim ber með öðrum orðum lagaleg skylda til viðbragða ef lögum er ekki framfylgt.
Málið er mikilvægt fyrir hagsmuni alls almennings að okkar mati. Við bendum því einnig á lög um
ráðherraábyrgð nr. 4/1963. Þar segir að krefja megi ráðherra ábyrgðar fyrir sérhver störf eða
vanrækt starfa, er hann hafi orðið sekur um, ef málið er svo vaxið, að hann hafi annaðhvort af
ásetningi eða stórkostlegu hirðuleysi farið í bága við stjórnarskrá lýðveldisins eða önnur landslög.
Nánari upplýsingar um mál þetta eru hér.


Sem fyrr segir er óskað skriflegra skýringa á athafnaleysi ráðherra á málefnasviði sínu.
Með fyrir fram þökkum,

Árni Einarsson, framkvæmdastjóri Fræðslu og forvarna-félags áhugafólks um forvarnir og
heilsueflingu, Árni Guðmundsson, formaður Foreldrasamtaka gegn áfengisauglýsingum, Aðalsteinn
Gunnarsson framkvæmdastjóri IOGT og Hildur Helga Gísladóttir, fulltrúi SAFF-Samstarfs
félagasamtaka í forvörnum.
                                                                                    
Sambærilegt erindi var sent fjármála- og efnahagsráðherra.

Breiðfylking forvarnarsamtaka ræðir við ráðherra um lýðheilsu og ólöglega netsölu áfengis

Láttu aðra vita

Forvarnarsamtök afhenda dómsmálaráðherra áskorun þann 14. mars 2024 um að staðinn verði vörður um lýðheilsu og einkaleyfi ÁTVR til smásölu áfengis. Frá vinstri: Aðalsteinn Gunnarsson, IOGT, Björn Sævar Einarsson, IOGT, Árni Einarsson, Fræðsla og forvarnir-félag áhugafólks um forvarnir og heilsueflingu, Árni Guðmundsson, Foreldrasamtök gegn áfengisauglýsingum, Hildur Helga Gísladóttir, SAFF-Samstarf félagasamtaka í forvörnum og Guðrún Hafsteinsdóttir, dómsmálaráðherra.

Breiðfylking forvarnarsamtaka ræðir við ráðherra um lýðheilsu og ólöglega netsölu áfengis

Þann 14. mars 2024 átti breiðfylking forvarnarsamtaka fund með dómsmálaráðherra til að undirstrika að lýðheilsa gangi framar markaðsvæddri netsölu áfengis. Óskað var eftir að ræða hvernig tryggja megi að landslögum sé fylgt og lýðheilsa varin eins og lög gera ráð fyrir. Á fundinum voru fulltrúar Samtakanna Fræðslu og forvarna-félags áhugafólks um forvarnir og heilsueflingu, Foreldrasamtaka gegn áfengisauglýsingum, IOGT á Íslandi og SAFF-Samstarf félagasamtaka í forvörnum, en sömu samtök stóðu að málþingi um lýðheilsu og áfengi þann 13. febrúar 2024 (upptaka af málþingi).  

Áfengi sent heim á nokkrum mínútum í ólöglegri samkeppni við ÁTVR

Samtökin hafa áhyggjur af því að ekki skuli vera farið að landslögum hvað varðar rekstur netsölu með áfengi á Íslandi. Sú netsala sendir áfengi heim til einstakra neytenda á innan við 30 mínútum úr vöruhúsi sem er innanlands og er því smásala í samkeppni við ÁTVR. Neytendur geta einnig sótt vöruna beint í vöruhúsið. Í svari dómsmálaráðherra til Alþingis þann 11. desember 2023 er staðfest að slík sala sé ólögleg m.a. með staðfestingu á fyrri túlkun ráðuneytisins á lögunum frá 4. desember 2015 og tilkynningu um að til standi að lögleiða söluna. Netsalan fer því ekki fram í lagalegu tómarúmi eins og netsalarnir hafa reynt að halda á lofti.

Samtökin styðja gildandi lýðheilsustefnu og hafna að smásala í gegnum netið verði lögleidd

Ráðherra vill lögleiða heimild til reksturs innlendra vefverslana með áfengi í smásölu til neytenda eins og fram kom í ofangreindu svari ráðherra til Alþingis og leggja ÁTVR niður. Forvarnarsamtökin komu því á framfæri að þau hafna slíku. Lögleiðing væri kúvending á gildandi stefnu þar sem einkasala ríkis á áfengi er fyrirkomulag til að takmarka og stýra aðgengi að áfengi til að draga úr skaðlegum áhrifum og vernda ungt fólk gegn neyslu. Þá væri slíkt í hrópandi mótsögn við lýðheilsustefnu stjórnvalda til 2030 sem samþykkt var samhljóða á Alþingi nýlega. Þar segir m.a. að Íslendingar verði meðal fremstu þjóða í lýðheilsustarfi sem byggist á bestu vísindaþekkingu og reynslu. Þar segir einnig að stjórnvöld skuli hafa lýðheilsu að leiðarljósi við alla áætlanagerð og stefnumótun.

Einkasala ÁTVR er sterkasta forvörnin ásamt verðlagningu

Vitað er að einkasala ríkis á áfengi er ein virkasta forvörnin ásamt verðlagningu eins og vísindarannsóknir hafa sannað.  Þess vegna er ekkert tilefni fyrir tilslökun við að halda fast í gagnreynda áfengisstefnu eins og WHO bendir á í nýlegu bréfi til heilbrigðisráðherra þann 18. júlí 2023. Á fundinum drógu forvarnarsamtökin fram að gildandi lög og stefnur hafa lýðheilsu og samfélagslega ábyrgð að leiðarljósi. Slík rök vegi meira en markaðsvæðing áfengissölu með tilheyrandi samkeppni um að selja sem mest áfengi til sem flestra. Verði netsmásalan lögleidd falla því lýðheilsurök Íslands um að einkasala ÁTVR í smásölu sé grundvölluð á lýðheilsu og gangi því upp innan EES/ESB svæðisins.

Ráðherra ræður ekki einn

Samtökin bentu á að þótt ráðherra vonist eftir lagabreytingum í framtíðinni er ekki búið að breyta lögunum enn. Lögin standa. Dómsmálaráðherra ræður ekki einn. Ekkert bendir til þess að lögunum verði breytt á næstunni. Bæði heilbrigðisráðherra sem og varaformaður þingflokks Vinstri grænna og formaður velferðarnefndar Alþingis styðja ekki lögleiðingu smásölu áfengis í gegnum netið. Heilbrigðisráðherra vill þvert á móti herða reglur um áfengissölu. Raunveruleikinn veldur að sjálfsögðu netsölunum hugarangri eins og fram kom í erindi Félags atvinnurekenda til stjórnvalda árið 2021. Raunveruleikinn er sá að ólöglegar netsölur áfengis starfa nú óáreittar í trássi við einkaleyfi ÁTVR á smásölu og afhendingu áfengis á Íslandi. Þeim hefur stórfjölgað og eru nú 15-20 talsins að talið er. Slík staða er óásættanleg. Með þessum hætti er ekkert gefið fyrir lýðheilsu og forvarnir.

Netsala áfengis til ungmenna og eldri borgara

Samtökin telja að netsala áfengis beinist mest að tveimur hópum, eldri borgurum og ungmennum. Samtökin hafa áhyggjur af því að sá góði árangur sem náðst hefur varðandi ungmenni með “íslensku leiðinni“ glutrist niður. Íslenska leiðin felur í sér tvær stoðir. Þær eru takmarkað aðgengi að áfengi með einkasölu ÁTVR ásamt framúrskarandi og faglegu tómstunda- og íþróttastarfi. Ekki má kippa annarri stoðinni undan. Þá eru áhyggjur af vaxandi áfengisneyslu eldra fólks.

Beðið árum saman eftir niðurstöðu lögreglu

Vitað er að ÁTVR kærði netsölu þann 16. júní árið 2020 til lögreglu. Lögreglan hefur ekki komist að niðurstöðu í málinu þótt bráðlega séu liðin fjögur ár. Engar haldbærar skýringar hafa komið fram á þeim drætti. Forvarnarsamtökin hafa viðað að sér gögnum um netsölu áfengis frá ráðuneytum og stofnunum á grundvelli upplýsingalaga. Meðal þeirra gagna er minnisblað lögmannsstofu, unnið fyrir ÁTVR, um dóm Hæstaréttar Svíþjóðar í Winefinder málinu sem féll 7. júlí 2023. Í minnisblaðinu er dómurinn, sem fjallaði um netsölu áfengis, rakinn og komist að þeirri niðurstöðu að „Netsalarnir sem selja áfengi á íslenskum markaði selja vörur sem hafa þegar verið fluttar inn til landsins og tollafgreiddar. Slík sala er smásala hér á landi sem brýtur gegn einkarétti ÁTVR til smásölu áfengis og er því ólögleg.“

Beðið eftir Godot

Forvarnarsamtökin og fleiri lýðheilsuþenkjandi aðilar hafa reynt að fá svör frá stjórnsýslunni, sem helst tengist þessum málum, svo brugðist verði við þeirri ólögmætu stöðu sem nú er uppi. Hvorki lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu, Halla Bergþóra Björnsdóttir, dómsmálaráðherra, Guðrún Hafsteinsdóttir, fjármála- og efnahagsráðherra, Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir, Umboðsmaður Alþingis, Skúli Magnússon, Ríkissaksóknari, Sigríður J. Friðjónsdóttir, né aðrir hafa enn brugðist við. Enginn tekur á þessu máli. Stjórnsýslan hefur ekki í áravís brugðist við þessari stöðu. Í réttarríki á ekki að þurfa að bíða eftir að lögum sé fylgt.

Í lok fundar afhentu samtökin ráðherra framangreind gögn. Einnig var afhent áskorun til alþingismanna frá 13. febrúar 2024 um að standa vörð um lýðheilsu og einkaleyfi ÁTVR til smásölu áfengis.

Gögn afhent ráðherra:

Kæra frá 2020

Láttu aðra vita

Hér gefur að líta kæru ÁTVR til lögreglunar frá 2020. Viðbrögð af hálfu lögreglunnar virðast engin?

Hvað er erlend netsala áfengis? – Dómur Hæstaréttar Svíþjóðar

Láttu aðra vita

Meðfylgjandi minnisblað um dóm hæstaréttar Svíþjóðar sýnir ótvírætt að fyrirkomulag “erlendrar netsölu áfengis” hér á landi er bara orðhengilsháttur og útúrsnúningar sem hefur ekkert með erlendan innflutning til einkanota að gera. Hérlendis er einfaldlega um að ræða ólöglega smásölu áfengis.

Bréf Innanríkisráðuneytis 2015

Láttu aðra vita

Netsala áfengis af hálfu einstaklinga og fyrirtækja er ólögleg eins og glögglega kemur fram í bréfi innanríkisráðneytisins frá 4. desember 2015. Lagaleg óvissa er engin. Að lögregluyfirvöld skuli ekki hafa brugðist við í samræmi við við álitið er með eindæmum.

Bréf WHO til Heilbrigðisráðherra (enska útgáfan)

Láttu aðra vita

Áskorun til Alþingisfólks

Láttu aðra vita

Meðal virkustu leiða í áfengisforvörnum er að takmarka aðgengi að áfengi eins og kostur er. Einkaleyfi Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins á smásölu áfengis er það fyrirkomulag sem Íslendingar hafa valið í þessu skyni

Kæri ráðherra

Láttu aðra vita

Þýðing forvarnarsamtaka á bréfi WHO ( Dr Hans Henri P. Kluge) til heilbrigðisráðherra Íslands, Willums Þórs Þórssonar, frá 18. júlí 2023

Previous Next

nóv 08

Ritstjórar prentmiðla eru ábyrgir fyrir ómerktum áfengisauglýsingum

Láttu aðra vita

Ritstjórar prentmiðla eru ábyrgir fyrir ómerktum áfengisauglýsingum

Að gefnu tilefni áréttar talsmaður neytenda lagareglur og fordæmi sem leiða til þess að ritstjórar prentmiðla séu ábyrgir fyrir auglýsingum sem brjóta í bága við bann við áfengisauglýsingum – þ.e. ef auglýsandi er ekki nafngreindur í auglýsingu.

Að gefnu tilefni vill talsmaður neytenda árétta að af nýlegum dómi Hæstaréttar má ráða að svarið við spurningunni hvort einhver beri ábyrgð á áfengisauglýsingum er jákvætt eins og rakið var í talhorninu fyrr á árinu. Svarið er enn fremur að ritstjórar prentmiðla bera ábyrgð á ómerktum áfengisauglýsingum eins og bent var á í frétt á heimasíðu talsmanns neytenda næsta dag.

Brot á lögum en sýknað þar sem auglýsandi var ekki nafngreindur

Í nefndum hæstaréttardómi segir m.a.

„Með skírskotun til forsendna héraðsdóms er fram komið að birting auglýsinga þeirra sem um getur í ákæru var andstæð ákvæðum 20. gr. áfengislaga. Hins vegar var ákærði hvorki nafngreindur né vísað til fyrirtækis þess, sem hann veitir forstöðu, í merkingu 2. mgr. 15. gr. laga nr. 57/1956 um prentrétt við birtingu auglýsinga samkvæmt 1. til 3. og 5. tölulið ákæru og ber hann því ekki refsiábyrgð á efni þeirra. Ber samkvæmt kröfu ákæruvaldsins að sýkna hann af ákæru samkvæmt þeim liðum.“

Þá er ritstjóri ábyrgur

M.ö.o. fólu auglýsingarnar í sér brot á refsiákvæðum áfengislaga en auglýsandinn var aðeins sakfelldur fyrir sumar auglýsingar en ekki aðrar þar sem tilvísun í nafn hans var ekki á öðrum auglýsingum. Þá er ritstjóri hins vegar ábyrgur og ber að ákæra hann eins og rökstutt hefur verið áður í tilvitnaðri frétt þar sem segir m.a.:

„Í greiningu sinni á ábyrgð á brotum gegn banni við áfengisauglýsingum í talhorninu í gær kemst talsmaður neytenda að þeirri niðurstöðu að skýrt sé hver beri ábyrgðina: Nafngreindur auglýsandi – en ritstjóri ella.

Í talhorninu að þessu sinni fjallaði Gísli Tryggvason, talsmaður neytenda, um ábyrgð – einkum refsiábyrgð en einnig meðábyrgð fjölmiðla – á brotum gegn banni við áfengisauglýsingum á þrenns konar vettvangi:

í prentmiðlum,

ljósvakamiðlum og

öðrum miðlum.“

Í pistlinum segir um áhrif dómanna:

„Þetta þýðir að mínu mati að ef vafi leikur á því hvort auglýsandi er nægilega nafngreindur eigi handhafi ákæruvalds að ákæra ritstjóra dagblaðs eða tímarits.“

Í pistlinum segir einnig að sú niðurstaða hljóti að leiða til breytts verklags á dagblöðum – svo tryggt verði að auglýsandi verði nafngreindur.

„Annars er hætt við – og bæði rétt og skylt samkvæmt prentlögum – að ritstjóri verði ákærður fyrir brot gegn áfengislögum miðað við þessi skýru fordæmi Hæstaréttar frá 1963 og 2007.“

Betur er farið yfir réttarstöðuna í tilvitnuðum pistli talhorninu og bent á að þessi túlkun hafi legið fyrir frá árinu 1963.

Reyna þarf á léttölsfyrirvara

Í áfengislögum segir:

„Hvers konar auglýsingar á áfengi og einstökum áfengistegundum eru bannaðar. […] – Með auglýsingu er átt við hvers konar tilkynningar til almennings vegna markaðssetningar þar sem sýndar eru í máli eða myndum áfengistegundir eða atriði tengd áfengisneyslu, svo sem áfengisvöruheiti […]. – […] Þó er framleiðanda sem auk áfengis framleiðir aðrar drykkjarvörur heimilt að nota firmanafn eða merki í tengslum við auglýsingu þeirra drykkja, enda megi augljóst vera að um óáfenga drykki sé að ræða í skilningi laganna og ekki vísað til hinnar áfengu framleiðslu.“

Ekki er að mati talsmanns neytenda nægilegt að fram komi með smáum stöfum orðið „LÉTTÖL“ til að forðast refsiábyrgð en á það hefur líklega ekki reynt nægilega. Um það sagði í nefndum pistli að vonandi reyndi brátt á ábyrgðarreglur útvarpslaga fyrir dómi enda væri bann við áfengisauglýsingum að mati talsmanns neytenda þverbrotið á hverjum degi þegar í lok bjórauglýsinga birtist í vinstra horni neðst með daufum og smáum stöfum, líklega í um eina sekúndu: „Léttöl.“ Þetta stæðist að mati talsmanns neytenda ekki skýrt bann áfengislaga.

Til verndar ungum neytendum og af virðingu við lög í landinu

Ábendingar þessar eru gerðar þar sem hugsanlegt er að brugðist verði við með skipulögðum hætti ef brotið er gegn áfengislögum – einkum ef auglýsingar beinast að ungum neytendum og verður það þá gert í tengslum við samstarfsverkefni með umboðsmanni barna við að leitast við að semja um frekari mörk við markaðssókn sem beinist að börnum en þar er slík opinber og almenn kærustefna nefnd meðal hugsanlegraúrræða. Talsmaður neytenda, Gísli Tryggvason, hefur ekki almenna skoðun á áfengisneyslu fullorðinna neytenda en vill sporna gegn auglýsingum sem beinast að börnum á óhollri vöru – einkum ef refsivert er að auglýsa hana. Þá grefur það undan virðingu við lög sem eiga öðrum þræði að vernda unga neytendur ef slíkt skýrt bann í lögum er hunsað endurtekið. Við það verður ekki unað

Gísli Tryggvason, talsmaður neytenda

Varanlegur hlekkur á þessa grein: https://www.foreldrasamtok.is/ritstjorar-prentmi%c3%b0la-eru-abyrgir-fyrir-omerktum-afengisauglysingum/

nóv 08

Sniðgöngum auglýstar áfengistegundir

Láttu aðra vita

„Held áfram á meðan að dómarinn flautar ekki“ sagði ungur verðbréfasali eitt sinn aðspurður um hvort tiltekin afar vafasamur viðskiptamáti stæðist lög. Ekki man ég hvort dómarinn „flautaði“ að lokum en veit það eitt að dómarinn flautar lítið ef nokkuð í sumum málum. Eitt af þeim málum er einlæg og sífelld brot á banni við áfengisauglýsingum. Með grímulausum áfengisauglýsingum og eða heimskulegum útúrsnúningum á lögum, sem með skýrum hætti banna auglýsingar af þessum toga, eru lögin brotin margsinnis dag hvern. Áfengisauglýsingar eru boðflenna í tilveru unglinga sem þau eiga fullan rétt á að vera laus við.

Hin siðferðilegi boðskapur laganna sem og innhald er afar skýrt. Lögin eru sett á grundvelli velferðarsjónarmiða og í tengslum við réttindi barna og unglinga til þess að verða laus við áróður af þeim toga sem kemur fram í áfengisauglýsingum. Auglýsingarnar stríða og vinna markvisst gegn samfélagslegum markmiðum eins og vímulausum grunnskóla. Markmiðum sem foreldrar, forráðamenn og allir sem að uppeldismálum vinna í þessu landi eru einhuga um.

Það er eins og engin sé ábyrgur? Áfengisinnflytjendur eða framleiðendur auglýsa hvað af tekur og eyða til þess gríðarlegum fjárhæðum; flestir fjölmiðlar birta þessar auglýsingar átölulaust; auglýsingastofur framleiða þær? Þrátt fyrir einlægan síbrotavilja þessara aðila þá „flautar dómarinn ekki“. Ungt fólk virðist ekki búa við sama rétt og aðrir þegnar þessa lands. Þrengstu viðskiptahagsmunir eru teknir fram fyrir velferð barna og ungmenna..

Núna í aðdraganda verslunarmannahelgarinnar munu áfengisauglýsingar dynja á börnum og ungmennum og ekki síst í þeim miðlum sem sérstaklega höfða til æskunnar. Réttindi barna og unglinga eru fótum troðin og þau njóta ekki lögvarinna réttinda. Við foreldrar og forráðmenn barna og unglinga og aðrir sem bera hag þeirra fyrir brjósti erum ráðþrota gagnvart þessu. Það er auðvitað illa komið þegar að hagsmunaaðilar í krafti gífurlegs fjármagns fara sínu fram, óháð lögum og almennu siðferði.

Við foreldrar, afar og ömmur og allir þeir sem bera hag æskunnar fyrir brjósti við þurfum að sýna hug okkar í verki gagnvart þessum ólöglegu áfengisauglýsingum og sniðgagna með öllu auglýstar áfengistegundir – Á maður að eiga viðskipti við fyrirtæki sem otar áfengi að börnum manns með ólöglegum áfengisauglýsingum? Það er ekki við hæfi.

Foreldrar – forráðamenn og allir þeir aðilar sem hafa velferð æskunnar að leiðarljósi – Sýnum hug okkar í verki – Sniðgöngum auglýstar áfengistegundir

Árni Guðmundsson

Varanlegur hlekkur á þessa grein: https://www.foreldrasamtok.is/sni%c3%b0gongum-auglystar-afengistegundir/

nóv 06

Foreldrasamtök gegn áfengisauglýsingum fagna dómi

Láttu aðra vita

Fréttatilkynning frá Foreldrasamtökum gegn áfengisauglýsingum

Foreldrasamtök gegn áfengisauglýsingum fagna dómi Hæstaréttar frá 23. október 2008 þar sem ritstjóri Blaðsins var dæmur til greiðslu 1.000.000 króna sektar vegna brota á lögum um banni við áfengisauglýsingum sbr. 20. gr áfengislaga. Samtökin vekja einnig athygli á að samkvæmt séráliti Jóns Steinars Gunnlaugssonar Hæstaréttardómara kemur fram að ákærði lagði fram í Héraðsdómi fjórar möppur frá Fjölmiðlavaktinni og benti á 999 sambærileg brot á tímabilinu 1. maí 2005 til 1. júní 2006.Foreldrasamtök gegn áfengisauglýsingum hvetur yfirvöld til þess að gæta jafnræðis gangvart þeim aðilum sem brjóta með markvissum og einbeittum brotavilja gegn lögum þessum. Það verður einungis gert með fleiri ákærum eins og fyllst tilefni er til og málsgögn þessa máls sýna. Það er með öllu óásættalegt að einungis 0.001% af brotum komi til kasta dómskerfisins.

Dómur Hæstaréttar frá 23. október 2008

K (Karl Garðarsson) var sakfelldur fyrir að hafa sem ritstjóri B (Blaðsins) á árinu 2005 birt í blaðinu fjórar auglýsingar á áfengi og með því brotið gegn 20. gr., sbr. 27. gr. áfengislaga nr. 75/1998, sbr. 15. gr. laga nr. 57/1956 um prentrétt. Ekki var talið að 20. gr. áfengislaga bryti í bága við 73. gr. stjórnarskrárinnar um tjáningarfrelsi eða skuldbindingar íslenska ríkisins samkvæmt EES-samningnum, en slíkum vörnum hafði áður verið hafnað í dómum Hæstaréttar. Þá byggði K á því að undantekning frá banni við áfengisauglýsingum í 20. gr. áfengislaganna, er lýtur að auglýsingum í erlendum prentritum sem flutt eru til landsins, bryti í bága við 65. gr. stjórnarskrárinnar. Í niðurstöðu meirihluta Hæstaréttar kom fram að með dómi réttarins í máli nr. 220/2005 hefði verið talið að hliðstætt ákvæði tóbaksvarnarlaga nr. 6/2002 bryti ekki gegn jafnræðisreglu. Að því virtu sem og röksemdum ákæruvaldsins var ekki fallist á að ákvæði 20. gr. áfengislaga bryti gegn áðurnefndu ákvæði stjórnarskrárinnar. Þá var ekki fallist á það með K að rannsókn lögreglu hefði verið ábótavant. Þar sem höfundur auglýsinganna hafði ekki nafngreint sig bar K ábyrgð á birtingu auglýsinganna samkvæmt 2. mgr. 15. gr. laga um prentrétt. Var því staðfest niðurstaða héraðsdóms um sakfellingu K og hann dæmdur til greiðslu 1.000.000 króna sektar. (Heimsíða Hæstaréttar)

Dómur Hæstaréttar.

“Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingibjörg Benediktsdóttir, Garðar Gíslason, Gunnlaugur Claessen, Hjördís Hákonardóttir og Jón Steinar Gunnlaugsson.

Ríkissaksóknari skaut máli þessu til Hæstaréttar 18. september 2007 í samræmi við yfirlýsingu ákærða um áfrýjun, en jafnframt af hálfu ákæruvalds, sem krefst staðfestingar á niðurstöðu héraðsdóms um sakfellingu ákærða en þyngingar á refsingu.

Í ákæru er varðandi heimfærslu brota ákærða til refsiákvæða, auk tilvísana til ákvæða áfengislaga, vísað til 15. gr. laga nr. 57/1956. Samkvæmt 2. mgr. greinarinnar ber höfundur efnis, sem birtist í blöðum, refsiábyrgð á efninu ef hann hefur nafngreint sig og er auk þess annað hvort heimilisfastur hér á landi þegar ritið kemur út eða undir íslenskri lögsögu þegar mál er höfðað. Ef enginn slíkur höfundur hefur nafngreint sig ber útgefandi rits eða ritstjóri ábyrgðina. Í héraðsdómi var komist að þeirri niðurstöðu að höfundur auglýsinganna hafi ekki nafngreint sig í merkingu 2. mgr. 15. gr. laga nr. 57/1956. Verður fallist á þá niðurstöðu, sbr. til hliðsjónar dóm Hæstaréttar í máli nr. 165/2006, sem kveðinn var upp 8. febrúar 2007. Samkvæmt lagaákvæðinu ber ákærði ábyrgð á birtingu auglýsinganna, en samkvæmt því var heimilt að beina málsókn hvort heldur að útgefanda rits eða ritstjóra. Að því virtu, sem rakið er að framan, verður sakfelling ákærða í málinu staðfest. Refsing hans er hæfilega ákveðin í héraðsdómi, sem verður staðfestur með þeim hætti, sem segir í dómsorði.

Ákærði verður dæmdur til að greiða áfrýjunarkostnað málsins, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda síns, sem ákveðin eru með virðisaukaskatti eins og nánar greinir í dómsorði.

Dómsorð:

Ákærði, Karl Garðarsson, greiði 1.000.000 krónur í sekt til ríkissjóðs innan fjögurra vikna frá uppsögu þessa dóms, en sæti ella fangelsi í 40 daga.

Ákvæði héraðsdóms um sakarkostnað skal vera óraskað.

Ákærði greiði allan áfrýjunarkostnað málsins, 475.418 krónur, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda síns, Björgvins Þorsteinssonar hæstaréttarlögmanns, 435.750 krónur.” (Heimsíða Hæstaréttar)

Í séráliti Jóns Steinars Gunnlaugssonar hæstaréttardómara kemur eftirfarandi fram “Við meðferð málsins í héraði lagði ákærði fram fjórar möppur sem hafa að geyma samantekt Fjölmiðlavaktarinnar ehf. á ætluðum áfengisauglýsingum í innlendum blöðum og tímaritum. Í athugasemd Fjölmiðlavaktarinnar ehf. sem fylgir möppunum segir meðal annars: „Samantekt þessi er afrit af þeim áfengisauglýsingum sem birst hafa í prentmiðlum að Blaðinu undanskildu. Tímabilið miðast við 1. maí 2005 – 2. júní 2006.“ Auglýsingarnar sem ákæran tekur til voru allar birtar á þessu tímabili. Tilvikin, sem samantektin tekur til, eru hvorki fleiri né færri en 999 talsins. Við athugun á þessum gögnum verður ljóst að um er að ræða blaðaefni, sambærilegt við þær auglýsingar sem meirihluti Hæstaréttar sakfellir nú ákærða fyrir að birta.” (Heimsíða Hæstaréttar)

Sjá dóminn í heild HÉR

Varanlegur hlekkur á þessa grein: https://www.foreldrasamtok.is/foreldrasamtok-gegn-afengisauglysingum-fagna-domi/

okt 30

Rætt um áfengisauglýsingabann á Alþingi -afdráttalaus dómur

Láttu aðra vita

Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra, telur óþarft að herða reglur um bann við áfengisauglýsingum eftir nýlegan dóm Hæstaréttar sem hann segir marka þáttaskil í meðferð þessara mála. Hann væri bæði skýr og afdráttarlaus og niðurstaða Hæstaréttar um túlkun laganna því skýr. Þingmenn vilja að lögunum verði fylgt betur eftir.
Hæstiréttur sakfelldi fyrrverandi ritstjóra Blaðsins í síðustu viku fyrir að hafa birt fjórar áfengisauglýsingar í blaðinu og þannig brotið gegn ákvæðum laga um bann við áfengisauglýsingum. Ekki var fallist á það fyrir Hæstarétti að auglýsingabann bryti í bága við ákvæði stjórnarskrárinnar

Varanlegur hlekkur á þessa grein: https://www.foreldrasamtok.is/r%c3%a6tt-um-afengisauglysingabann-a-al%c3%beingi-afdrattalaus-domur/

okt 06

Að tilefni viku 43

Láttu aðra vita

Áfengisauglýsingar eru boðflennur í lífi barna og unglinga

Það er  auðvitað með eindæmum að stofna hafi þurft  sértök samtök til þess eins að berjast fyrir því að farið sé eftir gildandi lögum í landinu? Í þessu tilfelli lögum um banni við áfengisauglýsingum. Markmið samtakanna er einfalt eða eins og fram kemur í 5.gr stofnsamþykktar: “Markmið samtakana er að berjast gegn birtingu ólöglegra áfengisauglýsinga og bættu auglýsingasiðferði með sérstakri áherslu á vernd barna og unglinga”

Íþróttahreyfingin nýtur gríðarlegar aðstoðar og velvildar samfélagsins. Bæjarfélög styrkja íþróttahreyfinguna með verulegum fjármunum í formi rekstrarstyrkja og til uppbyggingar á íþróttamannvirkjum. Hreyfingin hefur því ríkum skyldum að gegna gagnvart samfélaginu sem m.a. felast í því að boða heilbrigðan lífstíl .Það er auðvitað ekki gert í samvinnu við bjórbransann nema síður sé. Áfengisauglýsingar í íþróttahúsum eða á íþróttaleikvöngum eru ekki viðhæfi en um slíkt eru því miður nokkur dæmi um.  Það verður ekki bæði haldið eða sleppt í þessum efnum. Áfengisauglýsingar og  forvarnir? Eitthvað lætur undan að lokum og eflaust verður það trúverðugleiki viðkomandi félaga. Áfengisauglýsingar á íþróttaleikvöngum eiga ekki að sjást. Íþróttahreyfingin á undantekningalaust að sýna gott fordæmi og gerir það í lang flestum tilfellum.

Auglýsingar á heimasíðum barna. Halda menn að það sé almennur vilji forráðamanna barna að þau auglýsi áfengi á ágætum heimasíðum sínum ? Held nú síður – Þetta er bara “hágæða” lákúra sem að varðar ekki bara við lög um bann við áfengisauglýsingum, heldur einnig vaflítið réttindi viðkomandi barna sem hafa verið þverbrotin með misnotkun af þessu tagi.
Þetta dæmi sýnir að það eru  hvorki siðleg né lagalega takmörk  fyrir því hve lágt er lagst í áfengisauglýsingum. Gríðarlegur fjöldi barna heldur úti bloggsíðum sem að öllu jöfnu er hið besta mál.  Hvernig heilvita fólki dettur í hug að setja inn áfengisauglýsingar á bloggsíður barna eins og gert var hjáwww.blog.central.is er ráðgáta.

Áfengisauglýsingar í strætóskýlum.  Áfengisauglýsingaherferð Egils Skallgrímsonar   s.l. vor var sem endranær beint  að börnum og unglingum sérstaklega. Af því tilefni voru strætóskýli á höfuðborgarsvæðinu þakin áfengisauglýsingum við lok grunnskólaprófa! Fullkomin lágkúra og algert virðingarleysi við börn og unglinga, sem eru eins og kunnugt er helstu viðskiptavinar Strætó. Það er einnig með eindæmum að Strætó bs skuli taka þátt í þessu með því að legga biðskýli fyrirtækisins undir ólöglegar áfengisauglýsingar og gefa þar með sínum helstu viðskiptavinum börnum og unglingum langt nef.

Það eru foreldrasamtökum gegn áfengisauglýsingum mikil vonbrigði að RÚV skuli með kerfisbundnum birtingum áfengisauglýsinga virða réttindi barna og unglinga í landinu að vettugi og brjóta á lögvörðum rétti þeirra til þess að vera laus við áfengisáróður sbr lög þar um. Samtökin hafa margsinnis skorað  á stjórn RÚV ohf að stöðva allar þessar beinu og óbeinu áfengisauglýsingar sem allar eiga það sannmerkt að vera ólöglegar og langt fyrir neðan virðingu fyrirtækisins. Telji fyrirtækið minsta vafa hvað varðar “lögmæti” þessara áfengisauglýsinga þá ber því hlutverki sínu samkvæmt að láta börn og unglinga í landinu njóta þess vafa. Því  fer fjarri

Það var með eindæmum að eftir skemmtilega Kastljósútsendingu frá Bessastöðum  þar sem okkar bestu synir, handknattleikslandsliðið, og fyrirmyndir æsku þessa lands voru heiðraðir, þá hafi RÚV fundist það viðeigandi að birta langa og ákaflega asnalega áfengisauglýsingu frá Vífilfelli í kjölfarið? Er reyndar ekki í fyrsta sinn sem RUV fer langt yfir strikið og verður sér til skammar í þessum efnum. Marga rekur minni til þess þegar að forseti Íslands veitti í Íslensku forvarnarverðlaunin fyrir nokkrum árum þá var birt enn ein áfengisauglýsingin í kjölfarið og viðhöfninni ,forsetanum og fólkinu í landinu með því sýndur fádæma dónaskapur.

Þetta eru bara nokkur dæmi, nánast af handahófi, um hve illa málum er komið og í þessum efnum hægt væri að nefna mýmörg önnur dæmi. Hér hefur ekki verið fjallað um áfengisauglýsingarútvarpsstöðva sem höfða í dagskrá sinni til barna og unglinga.

Réttindi barna og unglinga eru fótum troðin í þessum efnum og ítrustu viðskiptahagsmunir teknir fram fyrir sjálfsagðan og ótvíræðan rétt æskunnar. Einbeittur brotavilji og síbrot forsvarsmanna fyrirtækja látin nánast átölulaus enda verða brotin sífellt grófari. Sorglegt að slíkt sé látið átölulaust og ekki boðlegt í siðuðu samfélagi. Sýnum börnum og unglingum fordæmi – förum að lögum.

Árni Guðmundsson
Uppeldis- og menntunarfræðingur
Formaður Foreldrasamtaka gegn áfengisauglýsingum

Varanlegur hlekkur á þessa grein: https://www.foreldrasamtok.is/a%c3%b0-tilefni-viku-43/

okt 06

Vika 43

Láttu aðra vita

Vika 43 – vímuvarnavika 2008. Vímuvarnavika 2008 verður haldin fimmta árið í röð og stendur yfir dagana 19. – 25. október nk. eða í viku 43. Framvegis verður þessi 43. vika ársins notuð til að kynna málefni vímuvarna á Íslandi og heitir þá verkefnið framvegis „VIKA 43″. Vika 43 er vettvangur 20 félagasamtaka sem vilja leggja forvörnum lið og/eða hafa forvarnir að markmiði starfs síns, til þess að vekja athylgi á forvarnastarfi og áfengis- og vímuefnamálum:

Skapa vettvang fyrir samstarf félagasamtaka um að vekja athygli á stefnumörkun í áfengis- og vímuefnamálum, einkum forvörnum.

Varpa ljósi á viðfangsefni forvarna og það starf sem unnið er á vettvangi félagasamtaka.

Vekja athygli landsmanna á mikilvægi forvarna, einkum forvörnum gagnvart börnum og unglingum.

Virkja þekkingu, styrk og samstöðu grasrótarsamstarfs til eflingar forvarnastarfs.Hvers vegna

Neysla áfengis og annarra vímuefna raskar uppvexti og ógnar velferð margra barna. Sum bíða ævarandi tjón. Það er bitur reynsla foreldra og annarra aðstandenda að sjá barn sitt lenda í fjötrum vímuefnaneyslu og villast á brautir glæpa og ofbeldis. Það er átakanleg fórn sem snertir okkur öll.

Forvarnstarf gegn áfengis- og vímuefnaneyslu er liður í að skapa börnum þroskavænleg skilyrði. Með því að styðja börn og ungmenni í að hafna neyslu áfengis og annarra vímuefna er stuðlað að velferð þeirra og lífshamingju.

Í forvarnastarfi er lögð höfuðáhersla á að ná til barna og unglinga í ljósi þess að í æsku er lagður grunnur að framtíð hvers einstaklings. Þá mótast mikilvægar forsendur lífssýnar, þroska og heilbrigði síðar á ævinni. Ungt fólk er veikara fyrir gagnvart neyslu vímuefna en fullorðnir og rannsóknir sýna að því seinna sem ungt fólk byrjar neyslu áfengis og tóbaks því minni líkur eru á að það leiðist í neyslu vímuefna, hætti í skóla eða lendi í öðrum erfiðleikum. Þá verður að hafa í huga að börn og ungmenni eru berskjölduð fyrir áróðri og hvatningu til neyslu áfengis og annarra vímuefna. Með fræðslu, upplýsingastarfi og hvatningu til heilbrigðra lífshátta er leitast við að sporna gegn vímuefnaneyslu barna og ungmenna.Vika 43 árið 2008

Beinir sjónum að opinberri stefnumörkun í forvörnum. Opinber stefna er miklivægur rammi, samkomulag um hvert ber að stefna.

Hvetja stjórnvöld til þess að:

– lækka ekki aldursmörk til áfengiskaupa

– skerpa á reglum um áfengisauglýsingar

– standa gegn sölu áfengis í almennum verslunum

Vika 43 verður kynnt í fjölmiðlum þegar nær dregur en auk þessara áhersluatriða vikunnar í ár verður vakin athygli á framlagi félagasamtaka, skóla og annara aðila í vímuvörnum.Aðildarsamtök að Viku 43:

Bandalag Íslenskra skáta, Biskupstofa, Brautin – bindindisfélag ökumanna,FÍÆT – félag Íslenskra æskulýðs- og tómstundafulltrúa, FRÆ, Heimili og skóli, IOGT á Íslandi, ÍSÍ, ÍUT-forvarnir, KFUM-K, Krabbameinsfélag Reykjavíkur, Kvenfélagasamband Íslands, LIONS hreyfingin, Samstarf um forvarnir SAMFO, SAMFÉS, Samtök foreldra gegn áfengisauglýsingum, Samtök skólamanna um bindindisfræðslu SSB, UMFÍ, VÍMULAUS ÆSKA – Foreldrahús, Vernd – fangahjálp

Aðsetur Viku 43 er í Brautarholti 4a í Reykjavík, s. 511 1588.

Varanlegur hlekkur á þessa grein: https://www.foreldrasamtok.is/vika-43/

Load more